O mnie
Dieta trzustkowa odgrywa ważną rolę w procesie leczenia. Dieta w chorobach trzustki najczęściej stosowana jest przy przewlekłym i ostrym zapaleniu tego narządu. Nieprawidłowe funkcjonowanie trzustki może być groźne dla organizmu, dlatego też celem stosowania diety trzustkowej jest odciążenie organu i pomoc w jego normalnym funkcjonowaniu. Na czym polega dieta trzustkowa? Co można jeść? Które produkty są wskazane i przeciwwskazane. Jak wygląda przykładowy jadłospis? Dieta trzustkowa ma istotne znaczenie w procesie zdrowienia i zapobiega wielu dolegliwościom związanym z niewydolnością trzustki. Dieta trzustkowa to dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu i błonnika. Modyfikuje się ją odpowiednio do stanu chorego i jego możliwości trawiennych. Im ostrzejszy stan chorobowy, tym bardziej restrykcyjnie trzeba przestrzegać zaleceń żywieniowych. W leczeniu trzustki można wyróżnić postępowanie dietetyczne w ostrym zapaleniu, procesie zdrowienia po ostrym zapaleniu i w przewlekłym zapaleniu trzustki. Zaburzona praca trzustki skutkuje upośledzonym trawieniem wszystkich makroskładników pokarmowych. Może też prowadzić do wystąpienia cukrzycy w wyniku uszkodzenia wysp trzustkowych wytwarzających insulinę. Ostre zapalenie trzustki jest stanem zagrażającym życiu. W ostrym zapaleniu trzustki głównym czynnikiem uszkadzającym narząd jest aktywacja enzymów trawiennych. Ta natomiast jest wywoływana przez obecność pożywienia w przewodzie pokarmowym. Dlatego w przypadku ostrego zapalenia trzustki w pierwszych dobach w ogóle nie podaje się pokarmu i napojów drogą doustną. U osób z ciężką postacią choroby konieczne jest włączenie żywienia dożylnego lub dojelitowego przez zgłębnik z użyciem specjalnych mieszanek do żywienia enteralnego. Osobom z lekkim przebiegiem ostrego zapalenia trzustki przez 3-4 doby nie podaje się pokarmów doustnie, a dożylnie uzupełniane są płyny i elektrolity. Stosowana jest zatem kilkudniowa głodówka. Po tym czasie zaczyna się włączać posiłki podawane doustnie. Pierwszym posiłkiem jest kleik na wodzie o objętości 200-300 ml. Przy jego dobrej tolerancji chory może zjeść jeszcze 2 posiłki na bazie kleiku wzbogacone np. o chude mleko lub gotowane warzywa. W 2-3 dobie żywienia można zwiększyć ilość posiłków do 4-5 i rozszerzyć jadłospis o kisiel, budyń na chudym mleku czy jogurt naturalny. Kolejne urozmaicenie diety obejmuje potrawy o papkowatej lub stałej konsystencji takie jak puree warzywne, gotowane mielone mięso, chrupki kukurydziane itp. Przy dobrej tolerancji posiłków można rozpocząć rozszerzanie diety, bazując na produktach zalecanych i przeciwwskazanych w diecie łatwostrawnej z ograniczeniem tłuszczu. Przez pierwszy miesiąc stosuje się dietę łatwostrawną z ograniczeniem tłuszczu i błonnika. Bezwzględnie zakazany jest alkohol w jakiejkolwiek ilości, a także produkty z puszki, konserwowe. Podstawą jadłospisu są węglowodany. W diecie 2000 kcal dostarcza się 65 g białka, 40 g tłuszczu i 345 g węglowodanów ze źródeł o niskiej zawartości błonnika, np. pszennego czerstwego pieczywa, kaszy manny, sucharków, dżemów bez pestek. Białko pochodzi ze źródeł o niskiej zawartości tłuszczu, np. drobiu bez skóry, chudych ryb, chudego nabiału. Połowa tłuszczu w dziennej racji pokarmowej to tłuszcz zawarty w pożywieniu, a połowa – tzw. tłuszcz widoczny dodawany na surowo do potraw. Wybierane dodatki tłuszczowe powinny być łatwostrawne i pochodzić z masła, olejów roślinnych lub śmietanki 30%, czasem z żółtka jaja. Potrawy powinny być przede wszystkim gotowane w wodzie lub na parze. Warzywa i owoce można spożywać jedynie w postaci gotowanej, początkowo jako puree. W formie surowej dozwolone są tylko jako soki i przeciery. Zaleca się posiłki małe objętościowo, niezbyt zimne ani gorące, spożywane 5, a nawet do 7 razy dziennie. Do picia polecana jest woda niegazowana i słabe napary herbaty w umiarkowanej temperaturze. W drugim miesiącu stosuje się nadal dietę łatwostrawną z ograniczeniem tłuszczu i bazuje na tych samych produktach zalecanych. Zwiększa się stopniowo zawartość białka i tłuszczu w diecie. Nieco wzrasta kaloryczność dziennej racji pokarmowej – z 2000 kcal do 2200 kcal. Zawiera ona 70 g białka, 50 g tłuszczu i 370 g węglowodanów. Należy stopniowo zwiększać ilość tłuszczu oraz surowych produktów w diecie, obserwując reakcje organizmu. W przypadku wystąpienia tłuszczowych stolców lub bólów brzucha, wzdęć, przelewania w jamie brzusznej, uczucia pełności po posiłku itp. należy okresowo wrócić do poprzedniego modelu odżywiania. Stopniowo trzeba próbować wprowadzać nowe pokarmy, gdyż drugi etap diety ma doprowadzić do żywienia pełnowartościowego i tzw. diety podstawowej. Poza posiłkami gotowanymi należy wprowadzać posiłki duszone bez uprzedniego obsmażania, pieczone w folii i pergaminie, dochodząc wraz ze wzrostem tolerancji do potraw smażonych. Jedzenie potraw smażonych jest zwykle możliwe po całkowitym wyleczeniu. Im lepsze samopoczucie i wyniki badań, tym częściej można próbować włączania do diety surowych warzyw i produktów bogatszych w tłuszcz. Nadal zalecana jest samokontrola i obserwowanie reakcji organizmu na nowe pokarmy. Dieta stosowana w przewlekłym zapaleniu trzustki to dieta niskotłuszczowa o zwiększonej zawartości białka i węglowodanów. Najważniejsze jest w niej rygorystyczne przestrzeganie całkowitego zakazu picia alkoholu. Ilość tłuszczu w diecie wynosi 40-50 g. Jest to tłuszcz zawarty w produktach i dodawany do potraw w ilości po 20-25 g. Białko podaje się w ilości 1-1,5 g/kg masy ciała. Powinno pochodzić ze źródeł o niskiej zawartości tłuszczu, jak drób bez skóry, chude ryby, białko jaja, chudy twaróg. Z produktów należy usuwać widoczny tłuszcz, odkrajając go z wędlin, mięs, zdejmując warstwę tłuszczu z zupy itp. W przypadku tłuszczowych stolców można poprawić tolerancję na tłuszcz, podając preparaty z enzymami trzustkowymi. Węglowodany stanowią podstawowe źródło energii w diecie trzustkowej. Powinny pochodzić ze źródeł o niskiej zawartości błonnika, np. pszennego pieczywa, lanych klusek, przecierów owocowych. Tolerancja na warzywa i owoce jest bardzo indywidualna. Przeciwwskazane są warzywa i owoce wzdymające: kapusta, cebula, czosnek, suche nasiona roślin strączkowych, gruszki, śliwki i czereśnie.