Menopauza to definitywne ustanie miesiączkowania, które jest konsekwencją wyczerpania się funkcji jajników, a więc i produkcji hormonów jajnikowych. Premenopauza jest natomiast okresem (o zmiennym czasie trwania miesięcy lub lat), który poprzedza menopauzę i charakteryzuje się zmianami w częstotliwości miesiączkowania. Termin klimakterium odnosi się natomiast do szerszego okresu, który obejmuje premenopauzę, menopauzę i postmenopauzę. Menopauza może być: Naturalna (lub terminowa): z powodu wyczerpania się dziedzictwa pęcherzykowego jajników, średnia wieku wynosi od 48 do 55 lat. Sztuczne (lub jatrogenne): gdy występuje w następstwie operacji ginekologicznej, napromieniania miednicy lub terapii medycznych (takich jak chemioterapia lub terapie hormonalne), które blokują funkcje jajników. Menopauza nazywana jest wczesną menopauzą (POF), gdy pojawia się u kobiet poniżej 40 roku życia: może być związana z czynnikami genetycznymi, dysfunkcją hormonalną, chemioterapią, radioterapią, chirurgią. Objawy mogą być różne i czasami subiektywne w zależności od pacjenta. Są one jednak związane z obniżeniem poziomu krążących estrogenów. W okresie premenopauzy ten niedobór hormonów powoduje zmiany w cyklu miesiączkowym (zwiększenie lub zmniejszenie rytmu miesiączkowania). Podczas menopauzy najczęstsze objawy to: uderzenia gorąca nocne poty kołatanie serca zawroty głowy tachykardia niepokój bezsenność drażliwość zmniejszony popęd seksualny ból głowy bóle stawów i mięśni suchość pochwy swędzenie narządów płciowych nietrzymanie moczu Niedobór estrogenów prowadzi również w dłuższej perspektywie do zwiększonego ryzyka chorób układu krążenia i osteoporozy. Brak miesiączki przez ponad sześć miesięcy u kobiet powyżej 45 roku życia świadczy o menopauzie. Ostateczne rozpoznanie uzyskuje się za pomocą badań hormonalnych. Przezpochwowe badanie ultrasonograficzne pozwala ocenić stan jajników. W okresie menopauzy ważne jest kontynuowanie regularnych badań ginekologicznych zintegrowanych z USG przezpochwowym (ponieważ w tej grupie wiekowej bardzo ważne jest badanie endometrium, które może być miejscem nieprawidłowego pogrubienia lub powstawania polipów). Konieczna jest również ocena stanu kości, tj. gęstości mineralnej kości (BMD), aby jak najwcześniej wykryć ewentualne niedobory wapnia (osteopenia/osteoporoza). Konieczne jest kontynuowanie regularnych badań piersi za pomocą mammografii i USG piersi. Wraz z upływem lat wzrasta ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia i osteoporozy, ponieważ traci się ochronne działanie estrogenów. Suchość pochwy może powodować dyskomfort podczas stosunku i sprzyjać podrażnieniom pochwy. Leczenie jest zawsze spersonalizowane i uwzględnia ogólny stan zdrowia pacjenta oraz wszelkie obecne lub wcześniejsze patologie. W niektórych przypadkach pacjenci przeżywają tę fazę harmonijnie i bez większego dyskomfortu i dlatego nie potrzebują terapii. W innych przypadkach (wcześniejsze choroby lub nowotwory w toku) nie jest możliwe zastosowanie wspomagającej terapii hormonalnej. Leczenie menopauzy może być naturalne (suplementy zawierające naturalne estrogeny) lub hormonalne (hormonalna terapia zastępcza). W takim przypadku bardzo ważne jest przeprowadzenie dokładnych badań ginekologicznych, w tym USG przezpochwowego, wymazu z papki, mammografii i badań krwi, aby sprawdzić, czy pacjentka jest odpowiednia do przyjmowania tych leków. Hormonalna terapia zastępcza zwiększa ryzyko rozwoju raka piersi i dlatego jest stosowana tylko przez ograniczoną liczbę lat, pod ścisłą kontrolą lekarza. Terapia może być również ukierunkowana na poszczególne zaburzenia: terapia suchości pochwy, terapia osteoporozy, terapia obniżonego popędu seksualnego. W każdym przypadku, aby jak najlepiej zaspokoić potrzeby pacjenta, należy wsłuchać się w jego dyskomfort i oczekiwania względem terapii, która powinna być dostosowana do jego osobistych potrzeb.